Literatuur met een kleine "L"

Er gaan zoals altijd heel wat gedachten in me om, maar eigenlijk begint de laatste dagen een nieuw boek een voorzichtige vorm aan te nemen. Ik zou me er niet mee mogen bezighouden: een thesis vraagt tijd en energie, enkele vakken van de moraalwetenschappen zijn het bestuderen waard (en hebben het ook broodnodig), en dan begint zich totaal onverwacht een verhaal te ontwikkelen in dat kluwen van neuronen onder mijn hersenpan. Minimalistisch, verschillende hoofdpersonages en de bijhorende gezichtspunten, ik maak het me weer niet gemakkelijk. Zoals ik bij mijn thesisonderwerp ook heb nagelaten het eenvoudig en overzichtelijk te houden, lijkt het verhaal ook zijn eigen weg te willen gaan, en ik moét meegaan. Anders sterft het verhaal een stille dood, een weg die veel andere, vroegere vertelsels opgegaan zijn, of waarvan ik met zekerheid durf beweren dat ze ergens liggen te wachten tot ze opnieuw opgerapen/opgeroepen worden. Of dat ooit zal gebeuren, is maar de vraag.

Nu ben ik écht moe. Gebeurt niet vaak. Sta me toe mijn tekst dus onafgewerkt op u los te laten.

(het begint eentonig te worden:) slaapwel

max.

Elias Canetti

Terwijl ik zat te wachten op het einde van een download via een peer2peer-netwerk, heb ik een boek onder het stof gehaald dat ik reeds enkele jaren bezit, maar waar ik eigenlijk nooit echt de tijd voor had genomen om het grondig te lezen. Voordat ik hierop inga, wil ik aan de lezer verduidelijken dat er volgens mij twee soorten boeken bestaan. Ik kan me niet zo meteen twee compleet sluitende begrippen voor de geest halen die volledig de lading dekken, dus stel ik me voorlopig tevreden met luchtig en doorwrocht. Zonder op een expliciete manier een duidelijke kwalitatieve voorkeur voor één van beiden uit te willen spreken, kunnen we zeggen dat luchtig staat voor vrij gemakkelijk leesvoer, waarbij de geest weliswaar geprikkeld, maar niet getormenteerd, niet uitgedaagd wordt. Een doorwrocht boek daarentegen, vraagt energie en inspanning, maar leidt indien het einde bereikt wordt tot een grotere intellectuele (en soms ook emotionele) groei en tevredenheid. Elias Canetti is een schrijver-filosoof die gedachten op papier heeft gezet die ik doorwrocht durf te noemen. Ze vragen rust, stilte, aandacht... en voor de liefhebbers een glaasje wijn en een intieme leeslamp. Door alleen te zijn met sommige boeken, waarvan Canetti's "Pantheon van vergeten dingen" er één is, zoekt men 's avonds geluidloos naar begrip. We proberen te zoeken naar betekenis. Netgenoemd boek is non-fictie, maar evengoed kan fictie dit gevoel van betekenis oproepen door de aanwezigheid van iets onaanraakbaars dat desondanks zeer aanwezig is. Lolita van Nabokov en Ulysses van James Joyce behoren tot deze categorie: intellectueel uitdagend, maar nooit zullen ze je teleurstellen als je er de tijd, de moeite en de wilskracht voor hebt om te zoeken naar de diepere betekenissen achter de woorden.

Canetti, dus. Zijn boek staat vol met gedachten, los op het papier geschreven tussen 1954 en 1971. Alles lijkt lukraak door elkaar gesmeten, maar naarmate de avond vordert, gaat er langzaam een nieuwe wereld open. Zonder dat Canetti het misschien zo bedoeld heeft, daagt hij de lezer uit om méé te denken en eigen concepten te bouwen op basis waarvan we ons eigen wereldbeeld kunnen perfectioneren (voor zover dat mogelijk is, omdat een wereldbeschouwing volgens mij per definitie dynamisch is). Ik kan het dan ook niet laten om de lezer deelgenoot te willen maken van enkele van zijn uitspraken. Kijk verder dan de uiterlijke betekenis, maar ga ervoor zitten. U krijgt er, hoop ik, geen spijt van. Bij mij ontwikkelden zich uit enkele zinnen volledig nieuwe concepten en ideeën. Met dank, Elias.



* Ik wil in mij alles bevatten en toch heel eenvoudig zijn. Dat is moeilijk want ik wil de veelheid niet ongedaan maken, hoezeer ik ook naar eenvoud streef.

* Het gepraat, het wilde gepraat, en alles wordt waar. - Het vooruitzicht der woorden.

* Een man vinden die voor niemand bang is omdat hij niemand goed genoeg heeft gekend.

Goedenavond.

Max